Badaczki i badacze analizują w nim zachowania żywieniowe różnych grup społecznych po to, aby w obliczu zmian klimatycznych i postępu technologicznego, wskazać i zaprojektować nowe kierunki polityki żywnościowej i zdrowotnej.
Projekt w obecnej fazie skupia się na pracy w tzw. Living Labs, czyli Żywych Laboratoriach – niewielkich społecznościach, które oferują środowisko eksperymentalne skupione na użytkowniku, w którym zainteresowane strony otrzymują wsparcie we współtworzeniu innowacyjnych rozwiązań w warunkach rzeczywistych. Dzięki bezpośredniemu podejściu do problemów społeczności, żywe laboratoria szczególnie dobrze nadają się do identyfikowania, definiowania i zaspokajania potrzeb ludzi borykających się z trudnościami ekonomicznymi i geograficznymi w dostępie do zdrowszej i bardziej zrównoważonej diety.
– mówi dr Aleksandra Różalska, koordynatorka projektu FEAST w UŁ i kierowniczka Ośrodka Naukowo-Badawczego Problematyki Kobiet (Wydział Filologiczny UŁ).
Uniwersytet Łódzki jako polski partner projektu FEAST, realizuje działania projektowe w Living Labie, którym jest Dzienny Dom „Senior-WIGOR” w Tuszynie, będący częścią sieci placówek dziennej opieki dla osób starszych finansowanej przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Najważniejszymi celami współpracy z WIGOREM jest badanie nawyków żywieniowych seniorów, jakości posiłków serwowanych na miejscu, szerzenie praktycznej i teoretycznej wiedzy na temat zdrowszej i bardziej zrównoważonej diety oraz opracowanie i wdrożenie interwencji kluczowych dla poprawy kultury odżywiania tej społeczności
Dr Kaja Zapędowska-Kling, badaczka z Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politologicznych UŁ, wyjaśnia:
Głównym założeniem naszych działań jest to, że osoby starsze mają bardzo specyficzne potrzeby dietetyczne, a ich nawyki żywieniowe wpływają na przebieg procesów starzenia. W ciągu niecałego roku nasz zespół przeprowadził niemal 20 pogłębionych, częściowo ustrukturyzowanych wywiadów na temat tradycji i zwyczajów kulinarnych, zaczerpniętych z domów rodzinnych mieszkańców Living Labu.
i dodaje:
My, zamiast używać sformułowania Living Lab, zawsze wolimy mówić „nasi kochani seniorzy”. Czasem uczymy się od nich więcej niż sami jesteśmy w stanie im przekazać, ale to jest wielki urok i piękno tego projektu i poczucie namacalnego wpływu nauki na ludzi, którzy są tuż obok.
Już dwukrotnie, bo w czerwcu 2023 roku i w maju 2024 roku zorganizowano warsztat międzypokoleniowy i międzykulturowy we współpracy ze studentkami kierunku GEMMA (Master’s Degree in Women’s and Gender Studies). Seniorzy i seniorki mieli okazję posmakować m.in. dań kuchni chińskiej, niemieckiej, francuskiej, a także osobiście poznać studentki, które same przygotowały wszystkie potrawy. Zespół FEAST regularnie organizuje prelekcje o zdrowym żywieniu i zbilansowanej diecie zarówno dla seniorów i seniorek, jak i pracownic WIGORA.
Zorganizowano także degustacje kuchni wegańskiej i azjatyckiej, warsztaty o zdrowotnych właściwościach przypraw i ziół, a nawet udało się założyć ogródek warzywny, w którym z powodzeniem wyhodowano pomidory, ogórki, cukinię, dynię, botwinkę, seler, szczypior, lubczyk, miętę i bazylię. Celem tych działań jest stworzenie przyjaznego środowiska, poszerzenie wiedzy na temat różnych kuchni i tradycji kulinarnych wraz z ich walorami zdrowotnymi, zachęcanie do bardziej świadomych wyborów oraz ustalenie powiązań między wzorcami żywieniowymi, zdrowiem i dobrym samopoczuciem.
W październiku 2023 roku z dumną przyjęliśmy informację o przyznanu nagrody Naukowiec Przyszłości w kategorii „Kobieta nauki, która zmienia świat” przez Forum Inteligentnego Rozwoju naszej członkini dr Kai Zapędowskiej-Kling. Nagroda została przyznana za zaangażowanie w naukową eksplorację nowego, innowacyjnego obszaru badawczego z pogranicza polityki społecznej, polityki senioralnej, gerontologii społecznej i nauki o żywieniu (food studies).
Najbardziej niespodziewanym efektem naszej pracy jest piosenka na cześć naszego projektu, napisana i zaśpiewana wspólnie przez seniorów i seniorki, kierownictwo i opiekunki Dziennego Domu „Senior-WIGOR” w Tuszynie. Nie obyło się wówczas bez wzruszeń.
W kolejnych miesiącach planowane jest m.in. rozbudowanie grządki warzywnej, aby dostosować ją do możliwości i potrzeb osób starszych z niepełnosprawnością ruchową. Przeprowadzone zostaną także wywiady z władzami samorządowymi miasta Tuszyn i z przedstawicielami firmy dostarczającej posiłki do WIGORA. Zespół FEAST zajmie się też opracowaniem i publikacją wstępnych wyników badań. Od kwietnia 2024 roku projekt FEAST wspierany jest także przez grant wewnętrzny Inicjatywa Doskonałości – Uczelnia Badawcza (IDUB) w ramach konkursu „Wpływ nauki na społeczeństwo i gospodarkę”, koordynowanego przez dr Kaję Zapędowską-Kling.
O projekcie FEAST
FEAST zrzesza 35 partnerów z 15 krajów członkowskich Unii Europejskiej. W projekcie partnerzy reprezentujący różne dziedziny i dyscypliny naukowe, pracujący w różnego typu instytucjach (publicznych, prywatnych i społecznych) postanowili podejść w sposób kompleksowy do wyzwania, jakim jest analiza zachowań żywieniowych wrażliwych grup społecznych (vulnerable social groups), z uwzględnieniem uwarunkowań geograficznych, społeczno-ekonomicznych, behawioralnych, płciowych i kulturowych. Łódzki zespół skupia się na seniorach – ich wzorcach żywieniowych i specjalnym zapotrzebowaniu dietetycznym.
Celem projektu, poza wymiarem badawczym, edukacyjnym i szkoleniowym, jest wypracowanie rekomendacji w dziedzinie polityki żywnościowej, szczególnie w odniesieniu do instytucji opiekuńczych dla osób starszych w Polsce. Cele projektu wpisują się w założenia Agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz Europejskiego Zielonego Ładu.
Czym jest Horyzont Europa?
Program Ramowy Unii Europejskiej Horyzont Europa jest największym w historii Unii programem w zakresie badań naukowych i innowacji. W ciągu 7 lat (2021–2027) na nowatorskie badania i innowacyjne rozwiązania przeznaczone zostanie łącznie 95,5 mld euro.
Struktura programu Horyzont Europa została oparta na trzech zasadniczych, wzajemnie wspierających się filarach, takich jak:
- doskonała baza naukowa,
- globalne wyzwania i europejska konkurencyjność przemysłowa,
- innowacyjna Europa,
uzupełnionych przez dodatkowy komponent, którym jest szersze uczestnictwo i wzmacnianie Europejskiej Przestrzeni Badawczej.
Tekst i zdjęcia: zespół projektowy FEAST